مدل های مختلف باتری

باتری ها بر دو نوع اند :

الف) باتری های معمولی یا اسید شارژ

ب) باتری های سیلد یا بدون نیاز به نگهداری

حال در این قسمت سعی کردیم این دو نوع را با هم مقایسه کرده و عملکرد تجربی آنها را ذکر کنیم.

کدام نوع باتری بهتر است؟
برخی بر این باورند که باتری های نوع اول یعنی اسید شارژ از نوع سیلد بهتراند زیرا دسترسی به الکترولیت باتری دارند و می توانند در صورت نیاز آن را تنظیم کنند و همچنین برخی دیگر ادعای طول عمر بیشتر باتری های اسید شارژ نسبت به سیلد را دارند.
قبل از مقایسه در جواب ادعای اول باید گفت اولا جنس صفحات باتری سیلد به گونه است که نیازی به تنظیم الکترولیت ندارد لذا دلیلی هم برای دسترسی به الکترولیت وجود ندارد در این مورد باید گفت که زمانی که یک باتری سیلد خراب می شود اگر آن را بشکافیم می بینیم که الکترولیت اندکی هم کسر نشده پس دلیل خرابی باتری های سیلد، الکترولیت آن نبوده و نیازی هم به دسترسی به آن نیست لذا از این جهت باتری اسید شارژ برتری ندارد.
(البته در مواردی که دینام شارژ نامناسب و بالاتر از حد استاندارد داشته باشد آب الکترولیت تبخیر و از تهویه ها تخلیه می شود که این حالت در صورت استفاده طولانی مدت از باتری در حالت خرابی دینام پیش می آید.)
در جواب ادعای دوم که دیده شده باتری های سیلد کمتر از باتری های اسید شارژ طول عمر دارند باید گفت باتری های سیلد ایرانی متاسفانه دارای کیفیت پایین بوده و در نتیجه طول عمر پایینی دارند لذا عموم اینگونه برداشت می کنند که باتری سیلد عمر پایینی دارند!
خیر در اکثر باتری های ایرانی حتی دیده شده صفحاتی که در داخل باتری معمولی خود کار می کنند را در داخل باتری سیلد نیز بکار می برند و فقط تغییر در قاب ظاهری باتری می دهند در حالی که در مطلب « باتری و انواع آن » گفته شد که جنس صفحات باتری سیلد متفاوت از اسید شارژ است لذا این امر سبب کاهش طول عمر باتری های سیلد ایرانی شده و عموم را به اشتباه وا داشته است.
در مجموع به عنوان مقدمه این را بدانید که باتری اسید شارژ هیچ مذیتی نسبت به باتری سیلد ندارد مگر قیمت مناسب تر آن.

ویژگی ها و مزیت های باتری سیلد

ویژگی ها و مزیت های باتری سیلد نسبت به نوع معمولی ( اسید شارژ ) آن به قرار زیر است که در ادامه هر مورد را توضیح مختصری می دهیم :

۱-   عدم مصرف آب مقطر

۲-   بدون نیاز به تعمیرات و سرویس در طول عمر مفید باتری

۳-   عدم از دست دادن مشخصه های کارکردی، به دلیل کاهش آب مقطر

۴-   امکان استفاده، پس از مدت زمان طولانی عدم کارکرد و نیز امکان شارژ مجدد آن در شرایط معمولی کارکرد

۵-   در صورت استفاده فصلی و بدون شارژ مقطعی ( با قطع اتصال کابل بدنه )، هیچگونه کاهشی در عمر مفید باتری در طول مدت استفاده وجود نخواهد داشت.

۶-   امکان نگهداری باتری شارژ شده به مدت طولانی ( عدم دشارژ خود به خودی )

۷-   قدرت استارت زنی بالا

۸-   ورودی انرژی ( قدرت ) بیشتر

۹-   عمر مفید بیشتر

۱۰-  مقاومت در برابر شارژ بیش از حد

۱۱-  مقاومت در برابر دشارژ

1- عدم مصرف آب مقطر

شاید بتوان گفت این تنها ویژگی است که عموم در مورد باتری سیلد می دانند.
باتری های سیلد و بدون آنتیموان و یا دارای آنتیموان کمتر، دارای مصرف آب کمتر و در حدود ۶ g/AH، مطابق استاندارد DIN می باشند، که این مقدار در باتری های سرب – کلسیوم به ۱ g/AH کاهش می یابد.

دیگر مزایا عبارتند از :

۱-   در باتری های سیلد ولتاژ شارژ فقط در درجه حرارت های بالاتر از ولتاژ اولیه بالا می رود.

این بدان معناست که مقدار کمی گاز ( تجزیه آب ) تشکیل می شود و به همین دلیل افزودن آب در طول عمر مفید باتری ضروری نخواهد بود و به همین دلیل دریچه تهویه فقط برای مواردی که نیاز به سرویس وجود داشته باشد، باز خواهد شد و یا اصلا دریچه ای وجود ندارد.

۲-   نیازی به افزودن آب مقطر یا هرگونه بهبوددهنده دیگری وجود نخواهد داشت.

۳-   آسیب دیدگی ها و خطرات ناشی از تماس با اسید سولفوریک از بین خواهد رفت.

۴-   هزینه های ناشی از تعمیرات و سرویس کاهش پیدا خواهد کرد.

۵-   نیازی به نصب باتری در محلی که دسترسی آسان به آن وجود داشته باشد، نخواهد بود.

۲-   بدون نیاز به تعمیرات و سرویس در طول عمر مفید باتری

با توجه به جنس صفحات باتری سیلد، این نوع باتری ها دارای تولید گاز کمتر در نتیجه نه تنها نیازی به سرویس و تنظیم الکترولیت ندارند بلکه به دلیل عدم سولفات بسیار تمیز تر و ایمن تر می باشند.

۳-   عدم از دست دادن مشخصه های کارکردی، به دلیل کاهش آب مقطر

زمانی که آب باتری تجزیه بشود و باتری بدون الکترولیت کافی کار کند صفحات به دلیل جذب اسید، سولفات می کنند که این عمر یکی از شایع ترین دلایل خرابی باتری هاست.

حال با توجه به اینکه باتری سیلد با توجه به جنس صفحات آن الکترولیت آن کسر نمی شود دارای طول عمر بالاتر بدون کاهش کارایی می باشد.

۴-   امکان استفاده، پس از مدت زمان طولانی عدم کارکرد و نیز امکان شارژ مجدد آن در شرایط معمولی کارکرد

باتری های سیلد توانایی حفظ انرژی تا ۱۸ ماه را دارند و بر خلاف تفکر عموم بر عدم امکان شارژ باتری این باتری ها نیز مانند نوع معمولی قابل شارژ مجدد می باشند.

۵-   در صورت استفاده فصلی و بدون شارژ مقطعی ( با قطع اتصال کابل بدنه )، هیچگونه کاهشی در عمر مفید باتری در طول مدت استفاده وجود نخواهد داشت

عدم استفاده از آنتیموان در این نوع باتری ها سبب شده در صورت استفاده فصلی از باتری نیز در عمر مفید آن تغییری ایجاد نشود.

۶-   امکان نگهداری باتری شارژ شده به مدت طولانی (عدم دشارژ خود به خودی)

دشارژ خود به خودی تیغه های مثبت و منفی در باتری های انباره سربی بدون اینکه تماسی با یکدیگر پیدا کنند نیز روی می دهد، حتی بدون اتصال بار خارجی و نیز تاثیرات سایر عوامل همچون درجه حرارت که در نهایت باعث تخلیه الکتریکی باتری طی یک مدت زمان مشخص خواهد شد.

با در نظر گرفتن باتری معمولی، خرابی آنتیموان باعث افزایش واکنش دشارژ خود به خودی در صفحات منفی می شود و نرخ تخلیه هم زمان با افزایش عمر باتری افزایش می یابد.

این بدان معناست که پس از نگهداری باتری به مدت ۶ ماه در درجه حرارت داخل اتاق (۲۰ درجه سانتی گراد)، در باتری های معمولی، چگالی ویژه الکترولیت برابر ۱٫۲۰ kg/L خواهد بود که معادل حالت شارژ ۶۵% می باشد.

باتری های کهنه، پس از چند هفته، تا این مقدار افت پیدا می کنند. حال آنکه در باتری های بدون نیاز به نگهداری (سیلد) چگالی ویژه الکترولیت، پس از ۶ ماه برابر ۱٫۲۶ kg/L می شود که معادل حالت شارژ ۹۰% است و ۱۸ ماه زمان جهت افت مقدار تا ۱٫۲۰ kg/L لازم می باشد.

از سیستم آلیاژ سرب – کلسیوم در باتری های بدون نیاز به نگهداری (سیلد) و ساختمان صفحه ها بکار گرفته می شود که در نتیجه پدیده تخلیه خود به خودی به دلیل خرابی آنتیموان وجود نخواهد داشت.

سطح دشارژ خود به خودی صفحات مثبت و منفی در مقدار پایین خود در طول عمر مفید باتری باقی می ماند.

استفاده از این نوع باتری ها در خودروهایی که در طی فصل های خاصی مورد استفاده قرار می گیرند (کشاورزی، جنگلبانی و …) و یا همچنین در خودروهایی که کاروان و یا موارد مشابه را حمل کرده و در زمستان مورد استفاده قرار می گیرند الزامی است.

همچنین در خودروهای نو که در خط تولید به بهره برداری رسیده ولی مدت زمان طولانی را به دلیل فروش های فصلی یا موارد مرتبط با حمل و نقل بایستی به صورت پارک شده بگذرانند مفید خواهد بود.

در تمامی موارد فوق، باتری بایستی در بالاترین وضعیت شارژ خود قبل از توقف کارکرد قرار داشته باشد و از بارهای جریانی در طی مدت زمان عدم استفاده، قطع اتصال گردد. این عمل با قطع اتصال کابل بدنه (منفی) آن امکان پذیر است.

۷-   قدرت استارت زنی بالا

باتری های بدون نیاز به نگهداری (سیلد)، دارای قدرت استارت زنی بیشتری در مقایسه با باتری های معمولی (اسید شارژ) می باشد.

این امر به دلیل استفاده از جداکننده هایی با مقاومت ویژه پایین و همچنین افزایش سطح تماس صفحات به دلیل حذف مجرای عبوری آلودگی ها و لجن می باشد.

۸-   ورودی انرژی (قدرت) بیشتر

باتری های که دارای آنتیموان کمتر و یا بدون آن می باشند، سطوح بالاتری از شارژ را کسب کرده و در نتیجه قدرت استارت زنی را افزایش می دهد.

۹-   عمر مفید بیشتر

با در نظر گرفتن بارهای مکانیکی و الکتریکی متغیر که در محدوده باتری ها قرار دارند، از امکانات موجود تست در لابراتورها، نمی توان جهت تخمین عمر مفید باتری استفاده نمود لذا نیاز به شرایط تست مخصوصی است که توسط شرکت های برتر خارجی آماده سازی شده است.

در طی چنین تست هایی، قابلیت راه اندازی و استارت زنی باتری اسید شارژ (معمولی) پس از ۶۰ ماه تا ۵۰% افت می کند و این در حالی است که در باتری های سرب – کلسیوم این زمان تا ۸۰ ماه طول می کشد.

تحت شرایط وجود بارهای زیاد در خودرو مثلا در تاکسی ها، اتوبوس ها و یا خودروهای ون از باتری های سیلد به دلیل وجود مزایای فراوان آنها استفاده می گردد.

۱۰- مقاومت در برابر شارژ بیش از حد

شارژ بیش از حد پدیده ای است که بسیار عمر مفید باتری را تحت تاثیر قرار می دهد و معمولا در خودرو های کشاورزی، عمومی، راهسازی و … اتفاق می افتد.

در چنین شرایطی باتری به طور کامل شارژ شده ولی موتور با سرعت بالایی می چرخد و آلترناتور (دینام) فقط چند بار را تامین و تغذیه می کند در این حالت که به آن شارژ بیش از حد می گویند خوردگی و افت مواد فعال را موجب می شود.

در تست های آزمایشگاهی جهت شبیه سازی این شرایط در درجه حرارت ۴۰ درجه سانتی گراد در الکترولیت و ولتاژ شارژ ۱۴ ولت، باتری بدون نیاز به نگهداری (سیلد) دارای عمر مفید بیشتری نسبت به باتری دارای آنتیموان می باشد.

۱۱- مقاومت در برابر دشارژ

جهت تست مقاومت باتری در برابر دشارژ، از لامپ هایی مخصوص جهت دشارژ کامل باتری استفاده می گردد که به مدت ۴ هفته در شرایط اتصال کوتاه نگهداشته می شود. سپس، باتری تحت شرایط نرمال سیستم الکتریکی خودرو، دوباره شارژ می شود.

اینجاست که مقاومت باتری سیلد بسیار بالاتر از باتری اسید شارژ گزارش شده است.

با توجه به مطالب بالا در می یابیم که باتری های اسید شارژ هیچ مزیتی نسبت به نوع سیلد ندارند به همین دلیل است که کارخانه برتر و معتبر خارجی دیگر اقدام به تولید نوع معمولی (اسید شارژ) نمی کنند.