شوک

تعریف :
ناتوانی دستگاه گردش خون در رساندن خون كافی به تمام اعضای بدن را شوك گویند. در این حالت چون خون كافی به اعضای بدن نمی رسد بدن شروع به مقابله باوضع موجود (كاهش خون رسانی ) می كند. دفاع بدن دراین حالت بصورتی است كه باید حداكثرخون به اعضای حیاتی مثل مغز و قلب رسیده و در مقابل به اعضا كم اهمیت تر مثل پوست , روده و عضلات خون كمتری برسد زیرا سلامت قلب و مغز ضروری تر است؛ و در حقیقت شوك دفاع بدن در برابر این كاهش خون رسانی است. شوك به سه دلیل می تواند بروز یا پیشرفت كند :

1) كاهش قدرت قلب
2) كشادشدن رگها
3) كاهش حجم خون

انواع شوکها

انواع شوك را بر اساس علت آن تقسیم بندی می كنند كه عبارتند از :

1- شوكهای فلبی مثل موارد سكته قلبی

2- شوكهای ناشی از كاهش خون مثل موارد خونریزی شدید یا سوختگی شدید

3- شوكهای عصبی مثل قطع نخاع

4- شوكهای روانی مثل شنیدن خبرهای بد

5- شوكهای حساسیتی , مثل تزریق داروئیكه فرد به آن حساسیت دارد

6- شوكهای عفونی و غیره

علائم

شوك و علائم آن به تدریج به تدریج پیشرفت میكنند. علائم آن را به سه مرحله تقسیم میكنند كه عبارتند از :

مرحله اول : افزایش تعداد نبض و تنفس , اضطراب و ترس.

مرحله دوم : رنگ پریدگی , نبض سریع و ضعیف , تنفس مشكل , ضعف و تشنگی و گاهی تهوع.

مرحله سوم : كاهش سطح هوشیاری , كاهش فشار خون , نبض و تنفس ضعیف.

مصدوم اغلب قدرت سر پا ایستادن نداشته و روی زمین می افتد. مردمكهای چشمهایش گشاد شده و چشمهایش حالت خماری دارد.

 
كمكهای اولیه :

بهترین درمان شوك پیشگیری از آن است. بنا براین اگر برای كسی حادثه ای اتفاق افتاده (مثلاً تصادف كرده ) كه احتمال می دهید دچار شوك شود ولی هنمز علائم شوك را نشان نمی دهد ، با این اقدامات عبارتند از :

1- كنترل راههای هوایی مصدوم و جلوگیری و آسپیره كردن مواد استفراغی.

2- دادن اكسیژن

3- كنترل خون ریزی

4- آتل بندی محل شكستگی

5- مریض را به پشت دراز كرده و پاهایش را حدود 20-30سانتی متر بلند كنید.نكته مهم اینكه اگر با این كار تنفس مصدوم مشكل شد فوراً پاهایش را پایین  آورده و یا اگر احتمال شكستگی پا یا ستون فقرات می رود پا ها را بلند نكنید.

6- جلو گیری از دفع حرارت بدن مصدوم به به وسیله پیچیدن وی درون پتو یا كحاف یا چیز مشابه آن ، توجه داشته باشید كه با حرارت خارجی (بخاری ) مصدوم را گرم كنید.

7- در صورتیكه كصدوم بیهوش یا استفراغ ندارد به او مایعات بدهید.

8- كنترل علائم حیاتی را هر5 دقیقه یكبار به عمل آورید.

وضعیت اغماء – بهبودی

مصدوم كه زخمهای وسیع در پائین صورت یا فك دارد، یا آنها كه بیهوش هستند به پهلو خوابیده و سر وی را به پائین خم كنید تا مایعات استفراغ شده و خونیكه از صورت خارج می شوند باعث انسداد مجازی تنفس و خفگی نشود. در اینگونه مصدومین باید توجه این وضعیت را وضعیت بهبودی می گویند.